LABOR

LABOR

et exercitium, torpentem in nobis excitat ealorem, eoque et spiritus reddit vegetos et alacres: atque, ut ventilatio paleas e tririco et spicas inanes flatu dispellit. ita exercitatio quoque fugat noxios e corpore humores. Quâ similitudine hoc ipsum illustrat Lucian. de Gymnastica.

Atque idem Galen. indicat l. 1. Περί ὑγιεινῶν Γυμνάσια δύναται τα περιττήματα λύειν καὶ δια τῶ πόρων ἐκκενοῦν, Exercitationes possunt superflua discutere et per meaeus evacuare. Imo Veget. auctore l. 2. c. 3. Rei militaris periti plus quolidiana armorum exercitia ad sanitatem militum putârunt prodesse, quam Medicos. Propterea et Socrates saepius, apud Diog. Lart. saltitabat; gnarus, uti aquae desides putrescunt, ita et corpora nostra corrumpi otio atque ignaviâ. Quod egregie Ovid. expressit, de Ponto l. 1. Eleg. 6. v. 5.

Cernis ut ignavum corrumpant otia corpus;

Ut capiant vitium, ni moveantur, aquae?

Imo de ingenio sic Idem, Trist. l. 5. Eleg. 12. 12. v. 21.

Adde quod ingenium longâ rubigine laesum

Torpet, et est multo, quam fuit ante, minus.

Tantum attendatur, quando quis exerceat, et quantopere, et ut post se componere debeat. Quorum primum ab Hippocrate discimus Epid. l. 6. s. 4. aph. ult. Πόνοι σιτίων ἡγείςθωσαν, Labores antecedant cibos. De altero cavendum illud, ne immoderata sint exercitia, quae humidum radicale exsicant, et ut Seneca scribit de Ira l. 3. c. 9. consumunt, quidquid in nobis nute placidumqueve est ac acria concitant. Tertium quod spectat, exercitio lassis videndum, ne aquis nateut gelidis, uti Alex. Mag. apud Curt. l. 3. vel frigidam avidius hauriant, ut Pompeii exercitus, ad Cambysem amnem, apud Dion. l. 37. Cum autem plurima sint bona moderati Laboris, nullum tamen in Diis apud Gentiles meruit locum, ne ille quidem palaestricus. Sed palaestritae coluêre Mercurium, Herculem et Castorem, reste Tertulliano de Spectaec. c. 9. Hinc Ε῾ρμῆς Ε᾿ναγώνιος Pindaro, Pyth. Ode 2. et Α᾿γώνιος: Isthm. Ode 1. antistr. 4. Imo Mercurio et Herculi, commune in stadio templum posuêre Arcades. teste Paus. Arcad. etc. Sed ut Labor ille non esset in Diis, quo fit, ut morbum effugiamus, aut robusti simus, atque agiles; quos Gymnasticae fines facit Arist. pelit. l. 8. et Galen. Hygiein. l. 3. is tamen Labor ???qui suscipitur ad fugiendam famem egestaremqueve, relatus in Deos fuit; sed a poetis, nec nisi inter Numina infera: unde Maro collocat, ante Orci vestibulum; ubi et Famem et Egestatem, et ferreos Eumenidum sive Furiarum thalamos constituit. Contentionis fil. Noctis nepos dicitur Hesiodo, Theogon. v. 226.

Α᾿υτὰρ ἔρις ςτυγερὴ τέκη μὲν Πόνον ἀλγινόεντα,

Sed peperit durum Contentio dira Laborem.

Ubi, cuiusmodi Labor intelligatur, indicat; quod ei fratres tribuat Proelia, Caedes, Mendacium, Legum contemptum, Periurium: ad ceiusmodi saepe adigi homines videas egestate et aerumnabilis laboris fugâ. At, quod merito mireris, cum, ut dictum, Laboris tam exigua haberetur cura, Quies pro Dea habita est, ab ipsis Rom. cuius Fanum fuisse, in via Labicana, teste Liv. l. 4. c. 41. discimus: Cum haec agerentur, iam Consul viâ Lavicanâ ad Fanum Quietis erat. Quae via a porta Esquilina stadiis 120. h. c. 15. milliaribus ducebat Labicum, vet. opp. sed iam Strabonis aetate dirutum: ut legere est apud eum l. 5. p. 238. Sanctus tamen Augustin. de Civ. Dei l. 4. c. 16. ait, Quietem Fanum habuisse, extra portam Collinam. Atqui inter portam Exquilinam, quae nunc vocatur Divi Laurentii, et Collmam, quae dicitur Salaria, interiecta erat porta Viminalis, quae nunc B. Aguetae. Sed de his vide suo loco et plura hanc in rem, apud Gerh. Ioh. Voss. de Orig. et progr. Idol. l. 1. c. 19. Sed et Labor, vexillum Eruditis quibusdam est, memoratum Greg. Naz. Orat. in Iulian. quod vim haberet solvendorum laborum, sic appellatum. Et exstat in Codice Theodos. tit. de Praepositis laborum, uti in omnibus Codd. MSS. legi, Viri docti observant, cum alii reponant Labarorum, coque versus hoc Tertulliani Carm. de Iona referant,

Palpitat antenna stridens, Labor horret ab alto

Ipsa etiam infringi dubitans inflectitur arbor.

Cerre, quod Labarum Ambros. l. 6. Ep. 29. Prud. c. Symmach. l. 1. v. 489. Alii, id Laborum vocant, Sozomen. l. 1. c. 4. Vett. Glossae, apud Turneb. Advers. l. 15. c. 16. Acta II. Synodi Nicenae, Aldhelmus de Virginitate, Alii Vide C. du Fresne in Gloss. in vocibus Labarum et Labor. Speciatim Labor, caelatura Artificum in argento. Iuv. l. 3. Sal. 8. v. 103.

----- ----- ----- nec non Polycleti

Multus ubique labor, rarae sune Mentore mensae.

Mart. l. 4. Epigr. 39. v. 4. cius Epigraphe ad Charinum.

Solus Phidiaci toreuma caeli,

Solus Mentoreos habes labores.

Idem, l. 8. Epigr. 51. initio cuius Epigraphe de Phiala Rufi.

Quis labor in phiala? docti Myos, anne Myronis?

Idem Apoph. l. 14. Epigr. 95. cius Epigraphe phiala aurea caelata.

Quamvis Callaico rubeam generosa metallo,

Glorior arte magis: nam meus iste labor.

Ubi Labor et manus et opus idem. Hinc argentum in opere, apud Trebellium, de argento facto: et Argentarii, qui argenti vasa caelabant vel alio opere fabricabant, proprie Laboriosi vocati. Vet. Interpres Iuv. ad illud, l. 3. Sat. 9. v. 145.

Sit mihi praeterea curvus caelator et alter,

Qui multas facies pingit cito -----

i. e. opifices, inquit, servi argentarii, laboriosi, anaglyfarii etc. Salmas. ad Lamprid. in Alex. Seu.